Operacje tarczycy – kiedy są niezbędnym krokiem w leczeniu?

• Czym jest tarczyca i jakie są jej podstawowe funkcje?
• Najczęściej występujące choroby tarczycy
• Jakie są wskazania do operacji tarczycy?
• Metody chirurgiczne i przygotowanie do operacji
• Życie po operacji tarczycy – co należy wiedzieć?

Choroby tarczycy to jedne z najczęstszych chorób endokrynologicznych. Ich diagnostyka nierzadko przysparza licznych problemów. Leczenie także nie należy do łatwych i nie zawsze udaje się za pomocą tabletek. Bardzo często konieczne jest leczenie operacyjne, w tym usunięcie gruczołu tarczowego. Dowiedz się więcej o operacji, na czym polega, kiedy jest zalecana i jak się do niej przygotować.

Czym jest tarczyca i jakie są jej podstawowe funkcje?

Tarczyca to nieparzysty gruczoł dokrewny usytuowany w dolnym odcinku szyi do przodu od krtani i tchawicy. Kształtem przypomina motyla, bowiem zbudowana jest z 2 płatów połączonych cieśniną i płata piramidowego jako pozostałości rozwoju płodowego. Tarczyca jest odpowiedzialna za produkcję 3 hormonów:

• tyroksyny (T4),
• trójjodotyroniny (T3),
• kalcytoniny.

Hormony T3 i T4 rozprowadzane są do wszystkich receptorów ludzkiego organizmu i biorą udział w licznych procesach, jakie w nim zachodzą. Kontrolują między innymi przemianę materii, uczestniczą w regulacji wzrostu, ciśnienia krwi, wpływają na prawidłową pracę mózgu, układu rozrodczego, pokarmowego oraz mięśni i serca.

Pracę tarczycy nadzoruje przysadka mózgowa, uwalniająca hormon tyreotropowy (TSH), który pobudza tarczycę do produkcji T3 oraz T4.

Najczęściej występujące choroby tarczycy

• Niedoczynność tarczycy – charakteryzuje się wysokim wynikiem TSH przy niskich fT3, fT4 w badaniach laboratoryjnych. Wśród objawów tej przypadłości wymienia się: osłabienie, uczucie zimna, zaburzenia pamięci, przyrost wagi, zaparcia, niskie ciśnienie, przesuszona skóra, zaburzenia miesiączkowania.
• Nadczynność tarczycy – tu wynik TSH jest poniżej normy, natomiast poziom fT3, fT4 wysokie. Choroba objawia się uczuciem gorąca, potliwością, osłabieniem mięśni, utratą włosów, biegunkami, uczuciem niepokoju, kołataniem serca, zaburzeniami miesiączkowania.
• Hashimoto – przewlekłe zapalenie tarczycy, choroba autoimmunologiczna. Najczęściej towarzyszy jej przyrost masy ciała, senność, spowolnienie akcji serca, sucha, łuszcząca się skóra, wole lub pomniejszanie się tarczycy. Najczęściej towarzyszy jej niedoczynność tarczycy.
• Guzki tarczycy – zwykle są wyczuwalne już w badaniu palpacyjnym. Większość z nich jest niegroźna, lecz zawsze warto je skonsultować z lekarzem, w niektórych przypadkach bowiem mogą być zmianami nowotworowymi. Ważna jest diagnostyka ultrasonograficzna i biopsja cienkoigłowa.
• Wole – czyli powiększenie objętościowe tarczycy, często mające charakter wola guzkowego. Towarzyszą mu objawy uciskowe jak chrypka, trudności w połykaniu, duszność.
• Choroba Gravesa-Basedowa – jej tło także jest autoimmunologiczne,w jej przebiegudochodzi do znacznego powiększenia tarczycy, zwiększenia jej unaczynienia i wzrostu wydzielania hormonów. Obok objawów występujących również w nadczynności tarczycy, pojawia się orbitopatia (m.in.: ból oczu, pieczenie, łzawienie, swędzenie, obrzęk powiek), która może trwale uszkadzać wzrok.

Jakie są wskazania do operacji tarczycy?

Operacja tarczycy zalecana jest wówczas, gdy wole może utrudniać oddychanie i przełykanie, a także w sytuacji, gdy u pacjenta/pacjentki pojawią się guzki o nieznanej etiologii i istnieje podejrzenie, że mogłyby być zmianami nowotworowymi. Gruczoł tarczycowy usuwa się także w przypadku choroby Gravesa-Basedowa, gdy leczenie nie przynosi pożądanych rezultatów, jak również przy znacznej nadczynności tarczycy po wyrównaniu stanu hormonalnego.

Metody chirurgiczne i przygotowanie do operacji

Lekarze stosują zwykle dwa rodzaje zabiegu usunięcia tarczycy: całościowe – tyroidektomia lub częściowe – lobektomia lub subtotalne usunięcie obu płatów tarczycy. O wybranej metodzie leczenia chirurgicznego zawsze decyduje lekarz w konsultacji z pacjentem oraz w oparciu o bieżące wyniki badań laboratoryjnych hormonu tarczycy, USG, jak również wyniku biopsji.

Operacja przebiega w znieczuleniu ogólnym, co wymaga przeprowadzenia dodatkowych badań, które potwierdzą bezpieczeństwo podania znieczulenia. Do kliniki należy się zgłosić na czczo.

W trakcie zabiegu lekarz wykonuje kilkucentymetrowe nacięcie w dolnej części szyi, by tą drogą usunąć tarczycę lub jej fragment. Niestety operacja tego typu wiąże się z pewnym ryzykiem. Z uwagi na umiejscowienie tarczycy, podczas jej wycinania może dojść do uszkodzenia lub podrażnienia nerwów krtaniowych wstecznych, co może powodować upośledzenie ruchomości strun głosowych a nawet trwałej utraty głosu. Aby zminimalizować takie ryzyko, w naszej klinice stosujemy neuromonitoring.

Życie po operacji tarczycy – co należy wiedzieć?

Zabieg usunięcia tarczycy wiąże się z koniecznością dwudniowej hospitalizacji celem obserwacji chorego po operacji. W 7. dobie po zabiegu pacjent rozpoczyna zażywanie leków – hormonu lewotyroksyny (jedna tabletka rano, pół godziny przed posiłkiem). Istnieje konieczność 7-10 dniowego ograniczenia wysiłku fizycznego. Mógłby on spowodować rozejście się rany i krwawienie. Nie ma konieczności stosowania specjalnej diety, ale w niektórych sytuacjach zaleca się stosowanie diety płynnej, ponieważ obrzęk i bolesność miejsca zabiegu utrudniają połykanie pokarmów.

Chory musi mieć również na uwadze, że od tego momentu, do końca życia będzie stale potrzebować leków, aby przeciwdziałać pooperacyjnej niedoczynności tarczycy oraz regularnie monitorować poziom TSH, fT4 we krwi. Dalsze postępowanie będzie się różnić w zależności od przyczyny, która wywołała decyzję o operacji gruczołu tarczowego. Jeżeli obecne w nim były komórki rakowe, pacjent powinien podjąć leczenie uzupełniające — jodoterapia w klinice onkologicznej. W pozostałych przypadkach pacjenci pozostają pod kontrolą endokrynologa.

Dowiedz się więcej o zabiegach z zakresu chirurgii ogólnej